Project Interculturele schoolcultuur

Elke school heeft een eigen methode in het omgaan met diversiteit. Maar uiteindelijk streven we allemaal (scholenkoepels, scholen, leerkrachten) naar hetzelfde: een school waar elke leerling zich thuis voelt, waar alle leerlingen gelijke kansen krijgen en ze zich maximaal kunnen ontwikkelen.

Project Interculturele schoolcultuur

Werken aan een schoolcultuur die diversiteit erkent en omarmt

Elke school heeft een eigen methode in het omgaan met diversiteit. Maar uiteindelijk streven we allemaal (scholenkoepels, scholen, leerkrachten) naar hetzelfde: een school waar elke leerling zich thuis voelt, waar alle leerlingen gelijke kansen krijgen en ze zich maximaal kunnen ontwikkelen.  

School zonder Racisme stelt vast dat er heel veel goede wil leeft om dit doel waar te maken. Maar tegelijkertijd zitten scholen ook met veel vragen: Hoe kijken we best naar diversiteit? Hoe gaan we om met meertaligheid op de speelplaats en in de klas? Hoe brengen we meer kleur in ons team? Hoe bereiken we kansarme ouders? Hoe maken we de leerlingenraad aantrekkelijk voor iedereen? Hoe schrijven we samen een interculturele visie die iedereen uitdraagt? En hoe brengen we de hele (brede) school in beweging? 

Een antwoord op deze vragen formuleren is niet gemakkelijk. Maar scholen staan hier niet alleen voor.

Met het project Interculturele Schoolcultuur wil School zonder Racisme scholen ondersteunen om samen de transitie te maken naar een meer interculturele schoolcultuur. Want zo’n schoolcultuur resulteert in betere schoolresultaten, een kleinere prestatiekloof en leerlingen die zich meer thuis voelen op school.

Kortom, het project Interculturele Schoolcultuur brengt de school een stap dichter bij hun doel.

Het project in een notendop

Paragrafen

Stap 1: Overzicht 

Aan de hand van een korte maar gerichte bevraging bij leerkrachten, leerlingen en hun ouders brengen we de huidige schoolcultuur in kaart. Jullie nemen 5 belangrijke domeinen onder de loep: samen leren, participatie, taal, identiteit en samen leven. Het resultaat is een brede en verdiepende kijk van hoe jullie de schoolcultuur beleven. 

Stap 2: Inzicht 

In een workshop brengen we een divers team samen van leerkrachten, directie, leerlingen en hun ouders en belichten we de resultaten van de bevraging (stap 1). Dat overzicht van hoe iedereen de schoolcultuur ervaart, brengt inzicht: hoe kijkt de school naar diversiteit en hoe gaat ze ermee om? Tot slot kiest het team één van de 5 domeinen waarmee ze eerst en vooral aan de slag willen gaan richting een meer interculturele schoolcultuur. 

Stap 3: Actie 

School zonder Racisme staat klaar met een toolbox van werkvormen, good practices en workshops om de school te ondersteunen in hun gekozen domein. We steken de handen uit de mouwen en vertalen inzichten naar de praktijk. 

Stap 4: Waar staan we? 

Na een jaar maakt de school een stand van zaken op. We werpen een blik op het afgelegde traject, de positieve ervaringen en de knelpunten en kijken over het muurtje naar volgend schooljaar. 

 

Het project Interculturele Schoolcultuur vertrekt vanuit de resultaten van recent onderzoek rond diversiteit op school. In 2017 voerde het Centrum Sociale en Culturele Psychologie van de KULeuven in het kader van het Europees project ‘Youth in Europe Study’ (YES!) een longitudinaal onderzoek uit bij meer dan 3000 leerlingen tussen 12 en 15 jaar en dat in meer dan 66 Vlaamse secundaire scholen. Uit dit onderzoek kwamen drie conclusies waarop ons project is gestoeld: 

Conclusie 1: Leerlingen met een migratieachtergrond voelen zich minder thuis op school en hebben lagere punten voor Nederlands en wiskunde. 

Deze conclusie komt niet als een verrassing. In de klaspraktijk merken we dit dagelijks op. 

Conclusie 2: De prestatiekloof tussen leerlingen met en leerlingen zonder migratieachtergrond valt niet verklaren door thuissituatie of intellectuele achtergrond van de leerlingen. 

Dat is goed nieuws! De school kan dus een bepalende rol spelen in het dichten van de kloof. 

Conclusie 3: De schoolcultuur en aanpak in het omgaan met diversiteit hebben een invloed op de prestaties van alle leerlingen. 

In dit onderzoek onderscheidde men drie manieren om om te gaan met diversiteit: een assimilatiebeleid, een kleurenblind beleid en een intercultureel beleid. Scholen met een assimilatiebeleid vragen aan leerlingen om zich aan te passen aan de Vlaamse norm. Scholen met een kleurenblind beleid schenken geen aandacht aan de culturele verschillen tussen leerlingen. Scholen met een intercultureel beleid erkennen culturele verschillen en gaan hiermee aan de slag. 

Grafiek kleurenblind beleid
Grafiek assimilatiebeleid
Grafiek multicultureel beleid

Uit bovenstaande grafieken kunnen we concluderen dat meer interculturele praktijken ervoor  zorgen dat alle leerlingen beter presteren én dat de prestatiekloof gedicht wordt. Bij een assimilatiebeleid blijft de prestatiekloof even groot. Een focus op Nederlands spreken op school resulteert dus niet in betere punten Nederlands. Kleurenblinde praktijken hebben een negatieve impact op de punten van leerlingen met migratieachtergrond: de kloof wordt dus groter. 

Kortom: onze manier van kijken naar en omgaan met diversiteit maakt een verschil van 10% in de studieresultaten van onze leerlingen, en vooral van jongeren met een migratieachtergrond. In de praktijk betekent dat voor velen het verschil tussen ‘geslaagd’ en ‘niet geslaagd’. 

Hoe kan dat? 

Een intercultureel beleid laat leerlingen weten dat ze welkom zijn met al hun culturele verschillen, dat ze die niet aan de schoolpoort moeten achterlaten. Zo’n positieve benadering en erkenning van de verschillen zorgen ervoor dat leerlingen zich beter voelen op school. En dat doet beter presteren!

 

Dr. Loes Meeussen (Centrum voor Sociale en Culturele Psychologie - KU Leuven)
Hoe gaan Vlaamse scholen om met diversiteit? En wat doet dat met hun leerlingen?

Dr. Loes Meeuwsen Presentatie: Omgaan met diversiteit op school

 

Prof. Jozefien De Leersnyder (Centrum voor Sociale en Culturele Psychologie - KU Leuven)
Eerste resultaten van de monitoring van het project Interculturele Schoolcultuur

Prof. Jozefien De Leersnyder Presentatie: Interculturele schoolcultuur

 

Prof. Peter Stevens  (Centre for the Social Study of Migration and Refugees – UGent)
Het bespreken van racisme in een schoolcontext: uitdagingen en opportuniteiten

Prof. Dr. Peter Stevens Presentatie: Het bespreken van racisme in een schoolcontext

   

 

Tijdens heel dit traject houdt School zonder Racisme de vinger aan de pols en kan de school bij haar terecht met haar vragen.

Het project ‘Interculturele Schoolcultuur’ is een gezamenlijk project van:

  • School zonder Racisme vzw

  • De drie koepels van ouderverenigingen (VCOV, GO! Ouders en KOOGO)

  • De Vlaamse Scholierenkoepel

  • Democratische Dialoog (Erasmus Hogeschool Brussel)

Dr. Jozefien De Leersnyder (Assistant Professor Sociale en Culturele Psychologie, Universiteit van Amsterdam) zorgt voor de wetenschappelijke ondersteuning.

Lees hier de voorstellingstekst

Hier kan de school heel wat uithalen. Het doel zou toch moeten zijn om te beginnen in de schoolomgeving om die impuls dan te laten uitdeinen in de maatschappij.

Johan
Ouder GO! Atheneum Denderleeuw

Als een leerlinge met migratieachtergrond vind ik het zeer belangrijk dat we met zulke onderwerpen aan de slag gaan. Het zijn onderwerpen die vaak taboe zijn maar die toch belangrijk zijn in onze gemeenschap.

Angela
Leerlinge GO! Atheneum Denderleeuw

We hebben geleerd door welke bril we eigenlijk naar onze leerlingen kijken. Daarbij hebben we gemerkt dat er een aantal dingen naar voor kwamen waar we misschien niet zelf van bewust waren maar die door deel te nemen aan dit project duidelijk geworden zijn en waar we nu de nodige lessen uit kunnen trekken.

Chris Pijpen
Directeur TA Jette

Volg een traject en krijg het Gouden label